İstanbul Yenikapı’da devam eden Marmaray-Metro arkeoloji kazılarında yükü ve ahşap kalıntılarıyla dünyanın en sağlam batığı bulundu. Radikal gazetesinden Ömer Erbil’in haberine göre İstanbul’un denizcilik tarihi açısından çok önemli veriler taşıyan batığın 5. yüzyıla ait olduğu sanılıyor. Arkeologlara göre dünyada bugüne kadar bulunan batıklar için de bu bir ilk ve denizcilik tarihinde ezber bozacak.

Bir süre önce 8500 yıllık iskeletlerin de bulunduğu Yenikapı Marmaray – Metro arkeoloji kazıları 2004 yılından bu yana arkeoloji dünyasına önemli hazineler kazandırmaya devam ediyor. Kazılarda binlerce eserin yanı sıra bulunan 35 batıkla Bizans deniz ticaretine ait en önemli batık koleksiyonu oluştu. Ancak yaklaşık bir ay önce bulunan yeni bir batık, arkeologları en çok heyecanlandıran kalıntılardan biri oldu. 15 metre boyunda, yaklaşık 5 metre enindeki batık gemide yüzlerce amfora olduğu tahmin ediliyor. Geminin rotası ve yükü, kazı ilerledikçe netleşecek. “Batıkta neler bulmayı bekliyorsunuz?” sorumuza arkeologların “Bu batıktan kaptan bile çıkabilir” yanıtı, beklentilerin boyutlarını özetliyor. Arkeolog Mehmet Ali Polat bir aydır bu batık üzerinde çalışıyor:

“Ahşap ve yüküyle bulunmuş dünyada tek örnek. Buluntuların genişliği 5 metreyi buluyor. Bu bir küpeşte. Diğer küpeşte henüz açılmadı. Üstündeki amforalar kırık. Ancak alttaki tabaka olduğu gibi duruyor. Bulunan en büyük yük gemisi. Ahşapları sağlam. Dünyada hem geminin ahşapları hem de yüküyle sapasağlam bilinen başka bir örnek yok. Denizde kalsa bu kadar korunmazdı. Dalgalar ve tuz, batıktan geriye çok az örnek bırakırdı.”

Batığın arkeologları bu kadar çok heyecanlandırmasının nedeni, çok iyi derecede buluntu vermesi. Arkeolog Sırrı Çömlekçi de bu duruma dikkat çekiyor: “Batıklar arasında Uluburun çok meşhurdur. Ancak Uluburun batığından geriye ancak yüzde 3 bir buluntu kalmıştır. Bu veri üzerinden sonuca ulaşılır. Dünyadaki diğer batıklarda da bu oran yüzde 5 – 8 arasındadır. Son bulduğumuz batık bize yüzde 50 oranında buluntu veriyor. Hem de yükleri sapasağlam. Bu açıdan Bizans denizciliği için çok önemli bir veri kazandıracak. Tamamen açtığımızda gemiyi bir bütün olarak görebileceğiz.”

Dünyada büyük yankı uyandırması beklenen batık için şimdiden pek çok üniversite kalıntıları görmeye gelmiş. Ancak kazı başkanının talimatı üzerine çekim izinleri iptal edilmiş.

Ezberler bozulacak

Marmaray- Metro Arkeolojik Kazıları Başkanı ve aynı zamanda İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Zeynep Kızıltan batıkla ilgili veriler tamamlandığında kamuoyuna açıklama yapacaklarını söylüyor. Kızıltan, kazılarda her biri birbirinden değerli buluntular elde edildiğini, ancak neolİtik dönem mezarlar ile son batığın İstanbul tarihi açısından ezber bozduğunu sözlerine ekliyor.

Kazı yaz sonuna kadar sürecek

Limanda fırtına sonucu battığı düşünülen geminin şu an bir küpeştesi ortaya çıkarılıyor. Birçok meyve çekirdeği de buluntular arasında. Geminin hangi limandan geldiği ve nasıl bir rota izlediği buluntulardan yola çıkarak tespit edilebilecek. Batıktaki kazının yaz sonuna kadar süreceği belirtiliyor.